In dit tijdperk van nullen en enen is kennis, visie en leiderschap op het gebied van data en technologie onmisbaar voor organisaties. Dit geldt voor bestuursleden, maar ook voor de laag daarboven: de raad van commissarissen (RvC). Een RvC zonder techkennis en ervaring met datagedreven verdienmodellen is niet meer van deze tijd en vormt een bedreiging voor de continuïteit van organisaties.
Van een raad van commissarissen mag je anno 2018 verwachten dat deze een team van bestuurders kan benoemen met de competenties die passen bij ondernemen in het digitale tijdperk. Het is onmogelijk om deze cruciale HR-rol adequaat te vervullen zonder begrip van de impact van technologieën als machine learning op het businessmodel – laat staan dat zij de strategie, investeringen en risico’s op waarde kunnen schatten. Toch vormt dit gebied bij veel RvC’s nog een blinde vlek. Elke commissaris moet voldoende financiële kennis hebben om de financiële rapportages van een onderneming te doorgronden. Zo zou het ook een logische vereiste moeten zijn dat hij of zij voldoende begrip heeft van de cultuur, competenties, verdienmodellen en werkwijze die een datagedreven organisatie kenmerken.
Zie ook: ‘Als commissaris moet je goed nadenken over je vraag’
Hoe het mis kan gaan als een RvC elke vorm van technologische expertise en affiniteit met data ontbeert, laat de teloorgang van OAD Reizen zien. In de novelle ‘Enkele reis Holten’ beschrijft FD-journalist Job Woudt hoe het bedrijf keer op keer te laat reageert op nieuwe ontwikkelingen, zoals het boeken van reizen via internet. De RvC van OAD bestond uit de eigenaar, de voormalig financieel directeur en commissarissen met vooral een financiële en juridische achtergrond. In een sector die sterk is veranderd als gevolg van digitalisering is dat op zijn zachtst gezegd een ongelukkige samenstelling.
Het goede voor voorbeeld voor digitalisering in de boardroom
Een aantal Nederlandse organisaties geeft wel het goede voorbeeld. Zo heeft Wolters Kluwer in vijftien jaar tijd een geweldige transformatie doorgemaakt. De voormalig leverancier van geprinte informatie is nu een vooruitstrevende digitale speler, die meer dan 85 procent van zijn omzet uit digitale producten haalt. Met IBM-topvrouw Jeannet Horan en Fidelma Russo, computer scientist en topvrouw bij EMC, is de functionele expertise op het gebied van digitale business bij Wolters Kluwer verankerd in de RvC. Dat werpt onmiskenbaar zijn vruchten af. Ook bij Philips maakt de RvC nu, net als de gehele organisatie, een belangrijke transformatie door. Naast diverse commissarissen met een medische achtergrond is Neelam Dhawan, CEO van HP India en voormalig managing director van Microsoft India, tot de RvC toegetreden.
Het Nederlandse bedrijfsleven heeft op dit moment te maken met moordende concurrentie uit vooral de Verenigde Staten en China. Organisaties doen er daarom goed aan bovengenoemde voorbeelden te volgen. Het aanstellen van ten minste één commissaris met relevante kennis en ervaring op het gebied van datagedreven businessmodellen en transformatietrajecten is een logische eerste stap. Verder kijken dan de traditionele commissaris ‘op leeftijd’, waar bijvoorbeeld Blikverruimers zich reeds hard voor maakt, is stap twee: de frisse blik van jonge born-digitals die van nature affiniteit hebben met technologie levert RvC’s een enorme impuls op. Stap drie is het organiseren van expertise op dit vlak in een commissie binnen de RvC, zoals nu ook al gebeurt met zaken als remuneratie, benoeming en auditing. Zo’n commissie, bestaande uit minimaal twee leden, adviseert andere commissarissen en bereidt besluitvorming van de RvC over digitale initiatieven voor.
Commissarissen hebben meer kennis van data nodig
Commissarissen zonder directe affiniteit en ervaring met de inzet van data en technologie, zouden daarnaast zelf actief hun kennis op dit gebied moeten vergroten. Executive masterclasses, speciaal voor bestuurders, zijn daar bij uitstek geschikt voor. Hetzelfde geldt voor reverse mentoring, waarbij een oudere medewerker in de digitale leer gaat bij een jongere collega. Ten slotte moet een commissaris met regelmaat een grondig kijkje in de keuken van de eigen organisatie nemen. Dergelijke bezoeken zijn cruciaal om beter te begrijpen waar de organisatie mee bezig is, en hoe op veranderingen in de markt wordt ingespeeld. Met de hier beschreven werkwijzen kan en moet de technologische expertise binnen een raad van commissarissen op een hoger niveau gebracht worden. Dat is essentieel voor elke organisatie die niet ingehaald wil worden door zijn concurrenten en nieuwe toetreders.
Frans van Helden is managing consultant bij ORTEC en volgt een opleiding tot commissaris. Hans Spaan is director bij ORTEC en is actief als commissaris.
Dit artikel verscheen eerder op Management Impact
