Alles digitaliseert en dus zou ook de boardroom moeten digitaliseren. Met dit artikel geef ik wat tips over hoe je invulling kan geven aan de informatie die je als toezichthouder of commissaris hebt om toezicht te houden op de staat van digitalisering in een onderneming. 

In de voorstellen voor de herziene Corporate Governance Code (2016) stond dat elke RvC een commissaris moest hebben met specifieke deskundigheid op het gebied van technologische ontwikkelingen en nieuwe businessmodellen.

“De Commissie constateert dat de opkomst van nieuwe business modellen en  technologische innovatie van invloed is op de rol die commissarissen dienen in te nemen. De wereld is constant in beweging en verandert in een steeds sneller tempo. Voor de vennootschap is het van belang dat bestuurders en commissarissen snel kunnen inspelen op de kansen en  risico’s die technologische innovaties bieden, en zich meer kunnen  richten op het ontwikkelen van nieuwe business modellen. In de eerste plaats ligt deze verantwoordelijkheid bij het bestuur van de
vennootschap en maakt dit onderdeel uit van de visie en strategie van de vennootschap. Echter vervullen ook commissarissen hierin een belangrijke rol. Commissarissen kunnen een belangrijke rol spelen in  het beoordelen van kansen en risico’s die technologische innovaties kunnen bieden. Indien gewenst kunnen zij vernieuwingen aanjagen of juist afremmen. In dit kader is van belang dat de raad van commissarissen zodanig is samengesteld dat in ieder geval de nodige affiniteit en expertise aanwezig is ten aanzien van kennis over technologische innovatie.

De Commissie stelt voor het onderdeel van principe III.3 van de huidige Code dat ziet op deskundigheid van commissarissen in een best practice bepaling op te nemen en uit te breiden naar het bestuur. Daarnaast stelt de Commissie voor toe te voegen dat ten minste één commissaris beschikt over de specifieke deskundigheid inzake bestaande en toekomstige
technologische innovatie en business modellen.”

Dit voorstel is er niet doorgekomen. Het pleidooi kan je namelijk ook houden voor andere expertises die mogelijkerwijs ontbreken in een raad.

Digitalisering is inmiddels bijna synoniem met digitale disruptie. Nieuwe bedrijven met digitale businessmodellen die jouw business komen ‘opeten’. Disruptie is niet nieuw. Het bedrijf van mijn vader had er al mee te maken. De vondst van de gasbel in Groningen was in de jaren 60 dodelijk voor zijn handel in stookolie.

Geen verplichte digitale commissaris, hoe dan wel?

Ten eerste kijk ik of een organisatie kan inspelen op veranderingen en of de benodigde factoren voor verandering in een organisatie aanwezig zijn. Het is belangrijk om nieuwe ontwikkelingen op waarde te schatten en niet achter elke nieuwe hype aan te lopen (window of opportunity). Over veranderen zijn flink wat boeken vol geschreven. Ik hou van eenvoudige modellen, zoals die van Ersözs.

Ersözs beschrijft 5 factoren die nodig zijn voor succesvolle veranderingen. Als deskundigheid op het gebied van technologische ontwikkelingen en nieuwe businessmodellen ontbreekt leidt dat volgens Ersözs tot angst/ongerustheid.

Welke vragen kan je als toezichthouder stellen om deze ongerustheid weg te nemen?

Als we de 5 factoren van Ersözs erbij pakken, geeft dat de volgende vragen:
1.    Visie – Wat is de stip op de horizon die we willen bereiken met digitalisering?
2.    Belang (prikkels) – Waarom moeten we digitaliseren? en moet het nu?
3.    Plan – Hoe?
4.    Middelen – Wat hebben we daarvoor nodig?
5.    Competenties – Hebben we digitale vaardigheden? Welke HR maatregelen zijn er om over voldoende digitale vaardigheden binnen de organisatie te beschikken (wat is de ‘skills gap’ en de acties om deze te overbruggen: aanname beleid, opleidingen)?

Vervolgens kijk ik naar de stand van zaken met betrekking tot digitalisering aan de hand van de volgende vragen:

  • Welke producten of diensten zijn “digital first”?
  • Welk percentage van de omzet wordt online gegenereerd?
  • Hoe staat het met de digitalisering van bedrijfsprocessen?
  • Wat is het beleid rondom data storage, data analyse en data driven decision making?
  • Passen de investeringen in digitalisering bij de strategische doelen?
  • Zijn deze investeringen ‘sustainable’, m.a.w. zijn de middelen ook beschikbaar als het wat slechter gaat?
  • Check de 4 V’tjes. Verdient het?, Versnelt het?, Verbetert het?, Vergemakkelijkt het?
  • Is er een businessmodel met lage of zero marginal cost?
  • Is er een cloud en API first architectuur?
  • Welke samenwerking is er in de keten met klanten en leveranciers?
  • Welke digitale metrics worden gehanteerd? (bereik/gebruik/binding)

Als de onderneming oog heeft voor deze aspecten, dan zit het wel goed met de digitale agenda.