Fraude, corruptie, machtsmisbruik en gesjoemel. Voorbeelden van wanpraktijken van ontspoorde leiders. Maar hoe voorkom je ontspoord leiderschap? Wij geven een checklist.

Leiders kunnen verslaafd raken aan macht en privileges dankzij volgelingen en toezichthouders die geen tegenspraak durven te bieden. Juist hierin kan een raad van commissarissen het verschil maken. Hoe kan ik als toezichthouder het risico van ontspoord leiderschap minimaliseren en op welke signalen moet ik alert zijn?

Ed van Sluijs van GITP Executive Partners verwachtte eerder in gesprek met Nationaal Register ruggengraat van bijvoorbeeld een RvT. ‘De afgelopen jaren wordt steeds meer aandacht gevraagd voor de negatieve aspecten van gedurfd en krachtig leiderschap. De affaires en schandalen volgen elkaar in rap tempo op. Achteraf is het dan gemakkelijk om de mislukking toe te wijzen aan falend leiderschap van het topmanagement, inclusief de bijbehorende incidenten uit het verleden. Het is veel moeilijker om van te voren dit soort zaken te zien aankomen.’

Van Sluijs signaleert een gebrek aan realiteitszin bij enkele topmannen en –vrouwen. ‘Ontspoorde topmanagers zijn veelal heel lang erg succesvol geweest. Bijzondere omstandigheden doen dit succesvolle gedrag om- of doorslaan in ineffectief of destructief leiderschap. Bijvoorbeeld wanneer de spanning en stress toenemen, wanneer er te weinig tegenwicht geboden wordt of soms juist bij te veel tegenspel, of wanneer de verleiding te groot wordt.’

Met deze checklist kun je nagaan waar de meeste potentiële risico’s in jouw organisatie zich bevinden.

Management van zichzelf: zelfbewustzijn en zelfbeheersing, emotionele maturiteit, integriteit

  • uitbarstingen, overreageren op bepaalde gebeurtenissen, beheersing verliezen
  • twijfelachtige integriteit, loyaliteit of oprechtheid
  • onvermogen om met stress om te gaan
  • neemt niet de verantwoordelijkheid voor problemen
  • roddelen

Management van relaties en samenwerking: sociale vaardigheden, empathie, opbouwen en onderhouden van relaties

  • ongevoelig, lomp
  • mensen werken niet graag met hem/haar samen
  • anderen de schuld geven
  • gebrek aan vermogen om vertrouwen te wekken
  • regelmatige inschattingsfouten

Management van anderen, van teams: beïnvloedingsvermogen, vormen en onderhouden van een team, fungeren als rolmodel

  • gebrekkig vermogen tot motiveren van collega’s en medewerkers
  • micromanagement
  • autoritair gedrag
  • slechte sfeer of hoog verloop in het topteam
  • matige topbenoemingen

Management van de business: vermogen tot plannen, organiseren, monitoren, inzet van resources

  • achterblijvende resultaten
  • niet behalen van doelen
  • klachten van klanten
  • financiële informatie die niet deugt
  • vergissingen worden verpakt

Management van de toekomst: ontwikkelen en uitdragen van visie, stakeholdermanagement

  • te veel bezig met details van vandaag
  • te afhankelijk van technische kwaliteiten
  • wordt ondergesneeuwd door complexiteit in de markt en omgeving
  • niet in staat prioriteiten te bepalen
  • ontbreken van nieuwsgierigheid, niet bijblijven

Signaleer je deze punten bij bijvoorbeeld de CEO? Knoop een goed gesprek aan. Wie weet voorkom je hiermee een potentieel schandaal à la Enron.